Ριζική αναδιάρθρωση της λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) προβλέπουν οι διατάξεις που θα ενταχθούν στο μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο.
Όπως αναφέρει η Ημερησία, οι άξονες των αλλαγών είναι:
η δυνατότητα λειτουργίας πολυεργοδοτικών ταμείων,
η βελτίωση της εποπτικής λειτουργίας,
η κλιμακωτή φορολόγηση του εφάπαξ ή της μηνιαίας σύνταξης που θα χορηγούν τα ΤΕΑ στους ασφαλισμένους.
Σημειώνουμε ότι ο συνταξιούχος που θα λάβει το συμπλήρωμα του επαγγελματικού ταμείου, θα μπορεί να επιλέξει τη μηνιαία καταβολή (σύνταξη) ή να ζητήσει να του καταβληθεί εφάπαξ όλο το ποσό που θα έπαιρνε σε συντάξεις για τα επόμενα χρόνια.
Μέχρι σήμερα το εφάπαξ ήταν αφορολόγητο γι’ αυτό και η συντριπτική πλειοψηφία των ασφαλισμένων προτιμούσε την εφάπαξ παροχή έναντι της σύνταξης που φορολογείται ως εισόδημα με βάση την κλίμακα. Άλλωστε, όπως επισημαίνουν οι διοικήσεις των ΤΕΑ, σήμερα τα ποσά των εισφορών που συγκεντρώνονται στον ατομικό κουμπαρά δεν υπερβαίνουν τα 7.000-8.000 ευρώ εξαιτίας της σύντομης παραμονής των ασφαλισμένων στην επαγγελματική ασφάλιση με αποτέλεσμα το μικρό αυτό ποσό να είναι δύσκολο να επιμεριστεί σε μηνιαίες συντάξεις.
Το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας προβλέπει στο εξής η φορολόγηση του εφάπαξ να είναι διπλάσια από εκείνη των συντάξεων και να επιβάλλεται κλιμακωτά έως 20% με βάση τα έτη ασφάλισης.
Ωστόσο, η φορολόγηση των εφάπαξ παροχών αποτελεί «αγκάθι» για τα ΤΕΑ γι’ αυτό μετά την παρουσίαση του νομοσχεδίου στο υπουργικό συμβούλιο πιθανότατα την ερχόμενη Τετάρτη, θα ξεκινήσει «εξαντλητικό» διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς προκειμένου να οριστικοποιηθούν οι φορολογικοί συντελεστές.
Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν στελέχη των Ταμείων, ο πιθανός περιορισμός των φοροαπαλλαγών για τα ΤΕΑ, ενδέχεται να προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις και εντέλει, να παραχθούν τα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Στον αντίποδα, από το υπουργείο Εργασίας έχουν ξεκαθαρίσει ότι η ανάπτυξη ενός τόσο σημαντικού θεσμού δεν μπορεί και δεν πρέπει να στηρίζεται σε εφήμερα φορολογικά κίνητρα, αλλά σε αρχές, κανόνες, δεσμούς εμπιστοσύνης και υψηλή ποιότητα υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους.
Το επικρατέστερο σενάριο
Ετσι, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο για περιπτώσεις ασφαλισμένων με έως 10 έτη ασφάλισης, η φορολόγηση των εφάπαξ θα είναι 20% και 10% για τις συντάξεις. Για 10 – 20 έτη ασφάλιση, η φορολόγηση θα υποχωρεί στο 15% για την καταβολή εφάπαξ και στο 7,5% για τη χορήγηση σύνταξης. Τελευταία κατηγορία που αναμένεται να θεσμοθετηθεί, θα είναι οι περιπτώσεις δικαιούχων με πάνω από 20 έτη ασφάλισης. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η φορολόγηση θα είναι 10% για το εφάπαξ και 5% για την σύνταξη.
Στα ομαδικά ασφαλιστήρια που παρέχουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες οι συντελεστές φορολόγησης είναι υψηλότεροι 10%-20% ανάλογα με το ποσό που δικαιούται ο ασφαλισμένος ενώ αν εγκαταλείψει πρόωρα την ασφάλιση, π.χ. σε 5 χρόνια, η φορολογική επιβάρυνση αυξάνεται (πέναλτι).
Αξιωματούχοι του υπουργείου Εργασίας εξετάζουν το φορολογικό καθεστώς και της ιδιωτικής ασφάλισης ώστε να επικρατήσει ισονομία.
Η διαδικασία της φορολόγησης θα εφαρμοστεί από την ψήφιση του νόμου και μετά. Αυτό σημαίνει ότι οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν ήδη καταβληθεί από τους ασφαλισμένους των ΤΕΑ, θα παραμείνουν αφορολόγητες, όπως ισχύει δηλαδή έως τώρα. Η όποια φορολόγηση θα αφορά τις νέες εισφορές που θα καταβληθούν, ή τους νέους ασφαλισμένους που θα προκύψουν είτε στα τωρινά ΤΕΑ είτε σε όποια δημιουργηθούν στο μέλλον.
Ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης Νίκος Μηλαπίδης ξεκαθάρισε ότι η φορολόγηση του εφάπαξ αφορά μόνο τα επαγγελματικά ταμεία συμπληρώνοντας: «Η πολιτεία αυτό που λέει είναι ότι, για την αντιμετώπιση του δημογραφικού και του δημοσιονομικού κινδύνου, πέρα από τον πρώτο πυλώνα που αφορά όλες τις συντάξεις και όλα τα εφάπαξ, θα προωθήσει επίσης και το θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης που έχει προαιρετικό χαρακτήρα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο εργαζόμενος αν θέλει δίνει ένα μέρος των εισφορών του για συμπληρωματική παροχή και αν θέλει στη συνέχεια μπορεί να τα πάρει πίσω. Αν αποφασίσει να τα πάρει, θα φορολογηθεί με κάποιους συντελεστές ανάλογα με τα χρόνια παραμονής στο ταμείο. Περισσότερα χρόνια παραμονής ισοδυναμούν με μικρότερο φόρο ενώ λιγότερα χρόνια παραμονής, με μεγαλύτερο φόρο, δίνοντας κίνητρο για αποταμίευση μέσα από την οποία δημιουργούνται κεφάλαια που αποτελούν το καύσιμο των επενδύσεων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας».
Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέγουν το ύψος των εισφορών τους σε μια κλίμακα από 2% και άνω και θα παίρνουν ένα συμπλήρωμα σύνταξης που, όπως προκύπτει από σχετική μελέτη που καταρτίστηκε για την εν λόγω διάταξη, μπορεί να φτάνει ως και το 15% της κύριας σύνταξής τους. Αν δηλαδή ένας ασφαλισμένος πάρει 1.000 ευρώ από την κύρια σύνταξη τότε η σύνταξη από το επαγγελματικό ταμείο θα είναι γύρω στα 150 ευρώ. Το ποσό είναι συνδεδεμένο με τις εισφορές και τη διάρκεια ασφάλισης. Αυτό σημαίνει ότι οι σημερινοί 35άρηδες που θα μπουν σε τέτοια ταμεία και θα αποχωρήσουν μετά από 30 ή 35 χρόνια, θα έχουν υψηλότερη «επαγγελματική σύνταξη» από όσους ασφαλιστούν για 10 ή 15 χρόνια.
Η συμπληρωματική παροχή μπορεί να καταβάλλεται από την ηλικία των 55
Η συμπληρωματική παροχή μπορεί να καταβάλλεται και νωρίτερα από την ηλικία συνταξιοδότησης από τον κύριο φορέα ασφάλισης. Ωστόσο αυτό δεν είναι εφικτό στην πράξη σήμερα ,καθώς ο μέσος όρος ηλικίας ένταξης των εργαζομένων στα ΤΕΑ είναι τα 49 έτη.
Στο μέλλον όμως, εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις για χορήγηση σύνταξης από τον κύριο φορέα, τότε αυτόματα, ο δικαιούχος αποκτά το δικαίωμα να λάβει και το ποσό που του αναλογεί από το ΤΕΑ, είτε ως εφάπαξ είτε ως πρόσθετη σύνταξη. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί το ηλικιακό όριο χορήγησης σύνταξης να υπολείπεται του γενικού ορίου (π.χ. 60 έτη), χωρίς αυτό να περιορίζει τη χορήγηση της παροχής από το ΤΕΑ.
Οι ασφαλισμένοι σε ΤΕΑ θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από το 55ο έτος ηλικίας και άνω. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως, θα είναι να έχουν συμπληρώσει το λιγότερο 20 έτη ασφάλισης. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να συμπληρώσουν την απαιτούμενη 20αετία στο ΤΕΑ, καταβάλλοντας και τις ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, ώστε να καταφέρουν να κάνουν χρήση της παροχής που επιθυμούν (εφάπαξ ή σύνταξη).
Εάν συμπληρώνεται το 67ο έτος ηλικίας, αυτόματα θα καταβάλλεται η πρόσθετη παροχή από το ΤΕΑ.
Το ετήσιο όριο καταβολής ασφαλιστικών εισφορών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 15% του εισοδήματος του ασφαλισμένου ή το 14πλάσιο του κατώτατου μισθού (10.920 ευρώ σήμερα).
Το νέο καθεστώς θα προβλέπει όριο παραμονής στο ΤΕΑ τα πέντε έτη, για να δικαιούται ο ασφαλισμένος τις παροχές. Για όσους επιθυμούν να εξέλθουν του ΤΕΑ πριν συμπληρωθεί η συγκεκριμένη πενταετία, τότε θα επιβαρύνονται με πέντε επιπλέον μονάδες φορολόγησης, ανάλογα το είδος της παροχής που θα επιλέξουν.
Οι παρεμβάσεις για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) θα στοχεύουν στην :
Μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού βάρους μέσω της απλοποίησης διαδικασίας αδειοδότησης ενός ΤΕΑ.
Βελτίωση της ευελιξίας μέσω της δυνατότητας ίδρυσης πολυ-εργοδοτικών ΤΕΑ.
Ενδυνάμωση της εποπτείας με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων και τον εξορθολογισμό της φορολόγησής τους.
Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 31 Τ.Ε.Α που καλύπτουν περίπου 50.000 εργαζόμενους. Τα 27 είναι Τ.Ε.Α. προαιρετικής ασφάλισης και τα 4 Τ.Ε.Α. υποχρεωτικής ασφάλισης.
Το συνολικό τους ενεργητικό, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2022, προσεγγίζει τα 1,81 δισ. €, ενώ η μέση ετήσια απόδοση των χαρτοφυλακίων τους την τελευταία δεκαετία ήταν της τάξεως του 4,5%, αποδεικνύοντας στην πράξη τα οφέλη της δομημένης, μακροχρόνιας, συστηματικής και επαρκώς διαφοροποιημένης αποταμίευσης μέσω της αξιοποίησης της υψηλής ποιότητας επαγγελματικής διαχείρισης που παρέχουν τα Τ.Ε.Α.
Καθοδόν για αδειοδότηση εντός του 2023 βρίσκονται άλλα 4 νέα επαγγελματικά ταμεία από τον τραπεζικό και τον ιατρικό κλάδο.