Ομιλία της Αναπληρώτριας Υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θ. Φωτίου, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την υιοθεσία-αναδοχή

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Δελτίο Τύπου

Αθήνα, 08-5-2018

Ομιλία της Αναπληρώτριας Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θ. Φωτίου, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την υιοθεσία-αναδοχή.

Η Αναπληρώτρια Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, μίλησε σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής όπου συζητήθηκε το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Μέτρα για την προώθηση των θεσμών της αναδοχής και υιοθεσίας». Ακολουθεί η τοποθέτηση της κας. Φωτίου:  

Το σημερινό νομοσχέδιο γεφυρώνει δύο επιθυμίες που διατρέχουν όλη την ελληνική κοινωνία: Την επιθυμία χιλιάδων παιδιών στα ιδρύματα να βρουν μια ζεστή αγκαλιά και ένα σπιτικό να τα υποδεχτεί και την επιθυμία χιλιάδων ζευγαριών και μεμονωμένων ατόμων να την προσφέρουν, είτε με τη μορφή της αναδοχής, είτε της υιοθεσίας-τεκνοθεσίας.

Όλες οι επιστημονικές απόψεις κοινωνικών λειτουργών, παιδαγωγών, παιδοψυχιάτρων, κοινωνιολόγων και ψυχολόγων συγκλίνουν στην άποψη ότι κάθε μέρα που περνάει ένα παιδί σε ένα ίδρυμα, όσο καλό και να είναι αυτό, είναι επιζήμια για την ψυχική και νοητική του υγεία και κατάσταση. Οι κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς είπαν στη διαβούλευση που έγινε στη Βουλή, ότι το παιδί υφίσταται μια βλάβη μέσα στο ίδρυμα, η οποία το ακολουθεί σε όλη του τη ζωή.

Η ενδοοικογενειακή βία, ο θάνατος, η απουσία του ενός γονιού, η ανημποριά του άλλου, η ανέχεια, φαινόμενα διαχρονικά, εντός και εκτός καπιταλισμού, είναι οι παράγοντες που οδηγούν τα παιδιά στα ιδρύματα.

Πόσα παιδιά είναι στα ιδρύματα σήμερα, στα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού και Δημοσίου Δικαίου; Δυστυχώς το κράτος μέχρι σήμερα δεν έχει μηχανισμό σαφή για να το γνωρίζει και να το ελέγχει. Δεν έχουμε, λοιπόν, εικόνα και τους μηχανισμούς εκείνους για να ελέγχουμε την κίνηση ενός παιδιού.

Μέσα σε ενάμιση μήνα από τη λειτουργία του νόμου, θα υπάρχει ο ηλεκτρονικός φάκελος για το παιδί. Δεν λέω από την ψήφιση του νομοσχεδίου, λέω από τη λειτουργία. Και εγώ δεν κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου. Ο νόμος θα απαιτήσει πέντε με έξι μήνες για την εφαρμογή του, τη λειτουργία του. Χρειάζονται ηλεκτρονικά μητρώα, χρειάζεται να δημιουργηθεί το ψηφιοποιημένο σύστημα σε όλα τα ιδρύματα, να ολοκληρωθούν εθνικά μητρώα, να υπογραφούν κοινές υπουργικές αποφάσεις και υπουργικές αποφάσεις. Έχουμε αποδείξει, όμως, ότι είμαστε στην ώρα μας σε όλα αυτά, όταν το υποσχεθούμε, όπως κάναμε πολλές φορές στο Κοινοβούλιο. Επομένως, θα λειτουργήσει φέτος.

Ενάμιση μήνα, λοιπόν, από τη λειτουργία του νόμου, θα υπάρχει ο ηλεκτρονικός φάκελος για το παιδί. Δηλαδή, μόλις μπει το παιδί στο ίδρυμα, θα δημιουργείται ο ηλεκτρονικός του φάκελος που θα διατηρείται στο ηλεκτρονικό μητρώο του ιδρύματος, αλλά θα υπάρχει και στο Εθνικό Μητρώο των Ανηλίκων.
Αυτό σημαίνει ότι με τον νόμο αυτό κανένα παιδί δεν μπορεί να δοθεί για αναδοχή ή υιοθεσία, χωρίς την κατάρτιση και την υποβολή του φακέλου του στα ηλεκτρονικά εθνικά και ειδικά μητρώα.

Αυτό σημαίνει ότι όταν το παιδί ενηλικιωθεί και επιθυμεί να βρει τις ρίζες του, θα έχει άμεση πρόσβαση σε αυτό το ηλεκτρονικό μητρώο και επομένως, θα σταματήσουν μεγάλες τραγωδίες, τραύματα και αγωνίες.

Διασφαλίζουμε, λοιπόν, το μέλλον και φροντίζουμε το παρόν. Το μέλλον θα είναι διασφαλισμένο γι’ αυτά τα παιδιά. Σήμερα, πάρα πολλοί ενήλικες αναζητούν τις ρίζες τους. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, θα δημιουργήσουμε την ψηφιοποίηση όλων των φακέλων που υπάρχουν στα Πρωτοδικεία και στα Εφετεία.

Το σημερινό νομοσχέδιο, όμως, κάνει και κάτι άλλο. Επιχειρεί να δώσει τέλος σε μια ψυχοφθόρα αναμονή τεσσάρων έως έξι ετών, μια αναμονή που δημιουργεί μεγάλα δράματα και αδιέξοδα στους υποψήφιους θετούς ή ανάδοχους γονείς και τρέφει δυστυχώς το εμπόριο βρεφών.

Με το νομοσχέδιο αυτό, η αναμονή αφενός για τις αναδοχές θα τελειώνει σε οκτώ με δώδεκα μήνες, αφετέρου για τις υιοθεσίες θα εκκρεμεί μόνο η δικάσιμος, που ελπίζουμε -και πάλι σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης- να επισπεύδεται. Άρα, αλλάζει άρδην το τοπίο.

Δυστυχώς, παραλάβαμε σαράντα κοινωνικούς λειτουργούς στα Κέντρα Κοινωνικής Προστασίας και άλλους σαράντα στις περιφέρειες. Αυτοί ήταν οι μόνοι δύο δημόσιοι φορείς που μπορούσαν να βάζουν κοινωνικό λειτουργό για να κάνει την έκθεση. Γι’ αυτό περίμεναν οι άνθρωποι τόσα χρόνια.

Εμείς διευρύνουμε το σώμα των κοινωνικών λειτουργών. Πρώτον, βάζουμε κοινωνικούς λειτουργούς, δημοσίους υπαλλήλους στους δήμους. Δεύτερον, δημιουργούμε τη μεγάλη δεξαμενή του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (ΣΚΛΕ).

Ο ΣΚΛΕ έγινε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου -λειτουργεί δηλαδή όπως το  ΤΕΕ, ο Δικηγορικός Σύλλογος κ.λπ.- που θα απονέμει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, θα διαθέτει δώδεκα περιφερειακά τμήματα, πειθαρχικά συμβούλια κοκ.  Αυτή η τεράστια δεξαμενή κοινωνικών λειτουργών του ΣΚΛΕ θα συμβάλει στην επιτάχυνση όλων των διαδικασιών.  

Μία τρίτη καινοτομία του νομοσχεδίου είναι ότι κατοχυρώνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σαφή και ενιαία διαδικασία, κοινή διαδικασία, για την καταλληλότητα του ζευγαριού, είτε πρόκειται για την αναδοχή είτε πρόκειται για την υιοθεσία. Αυτό μας πήρε δύο χρόνια, γιατί ακριβώς έπρεπε να ταιριάξουμε δύο διαφορετικά νομοθετικά πλαίσια: Από τη μια τον Αστικό Κώδικα με άλλες διαδικασίες που αφορούν την υιοθεσία και, από την άλλη, τη νομοθεσία για τις αναδοχές.
Η αναδοχή, όπως ξέρετε, είναι μια συμβολαιογραφική πράξη, ενώ για να γίνει η αναθεώρησή του Αστικού Κώδικα χρειάζονται δύο με τρία χρόνια και όλη τη διαδικασία την εγείρει το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Θα ήθελα να αναφέρω τη μεγάλη διαφορά αναδοχής- υιοθεσίας, γιατί πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης που έγινε στην κοινωνία, του φόβου, των ενστάσεων κ.λπ., εδράζεται στην άγνοια του τι είναι ο θεσμός της αναδοχής.

Στην αναδοχή το παιδί δεν παραμένει για πάντα στον ανάδοχο. Αντίθετα, πρέπει από την πρώτη στιγμή να είναι σε επαφή με τον φυσικό του γονιό και αν κάποτε θελήσει να πάει στη φυσική του οικογένεια, να μπορεί να πάει.
Επομένως, η αναδοχή είναι μια πράξη εξαιρετικής γενναιοδωρίας, εξαιρετικού αλτρουισμού, μια πράξη που αλλάζει τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο ανάδοχος γονιός δεν θα χάσει το παιδί. Το παιδί πάντα θα αναφέρεται στον ανάδοχο σαν γονιό του, γιατί αυτός τον μεγάλωσε στο μεγαλύτερο μέρος και στη δύσκολη ώρα της ζωής του. Και αυτό θα το εισπράττει για πάντα ο γονιός. Γι’ αυτό λέω σε όλους: Κοιτάξτε την αναδοχή. Πηγαίντε προς αυτήν την κατεύθυνση, έχει τεράστια σημασία!

Γι’ αυτό δημιουργούμε και την επαγγελματική αναδοχή, μία ακόμη πιο εξειδικευμένη κατάσταση. Τους αναδόχους γονείς τους εκπαιδεύουμε περαιτέρω, ώστε να μπορούν να γίνουν επαγγελματίες ανάδοχοι. Για παράδειγμα, τα παιδιά με αναπηρίες έχουν δυσκολίες είτε να πάνε σε ανάδοχες οικογένειες, είτε σε θετές. Επομένως, δημιουργούμε τον θεσμό της επαγγελματικής αναδοχής.

Επίσης, το μωράκι που γεννιέται και μένει μέσα στο μαιευτήριο, να μπορεί να το πάρει αμέσως ο επαγγελματίας ανάδοχος για να περιμένει πια την ώρα που θα το υιοθετήσει κάποιος ή θα γίνει κάποιος ανάδοχος. Νομίζω, λοιπόν, ότι η επαγγελματική αναδοχή έχει τεράστια σημασία.

Δεν θα μπορεί κανείς να γίνει ανάδοχος ή θετός γονιός αν δεν κάνει αυτήν την ενιαία διαδικασία. Η διαδικασία αυτή γίνεται ως εξής:

Το ζευγάρι απευθύνεται είτε στα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών, είτε στις υπηρεσίες των περιφερειών, και κάνει μια ηλεκτρονική αίτηση. Μόλις κάνει την ηλεκτρονική αίτηση, αυτή ανεβαίνει στο ειδικό μητρώο αυτών των δύο φορέων.

Αμέσως μετά ορίζεται ο κοινωνικός λειτουργός. Αν η μία δεξαμενή δεν έχει, δανείζεται από την άλλη σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Τρεισήμισι μήνες απαιτούνται για να κάνει την έκθεση. Μόλις γίνει η έκθεση, υποβάλλεται στο ειδικό μητρώο υποψηφίων αναδόχων ή θετών γονέων.

Μετά το ζευγάρι παρακολουθεί βραχύβια μαθήματα γονεϊκότητας στην περιφέρεια όπου ανήκει και στη συνέχεια ο φάκελός του ανεβαίνει στα Εθνικά Μητρώα υποψηφίων αναδόχων και θετών γονέων που τηρεί η ΗΔΙΚΑ και διαχειρίζεται το ΕΚΚΑ.

Οι γονείς πληροφορούνται από το Εθνικό Μητρώο ανηλίκων σε ποια ιδρύματα υπάρχουν παιδιά. Τα αναζητούν σε συνεργασία με τους ειδικούς του ιδρύματος. Τότε γίνεται η δεύτερη έκθεση- έρευνα καταλληλότητας του ζευγαριού σε σχέση με το παιδί. Δηλαδή ελέγχεται κατά πόσο ταιριάζουν οι γονείς με το συγκεκριμένο παιδί, εντός 3 μηνών.

Αν είναι θετική η έκθεση, η μεν αναδοχή έχει ολοκληρωθεί και αναρτάται η συμβολαιογραφική της πράξη στο εθνικό μητρώο εγκεκριμένων αναδοχών. Η δε υιοθεσία αναμένει την δικάσιμο που όταν τελεστεί αναρτάται και αυτή στο ίδιο μητρώο.
Αυτή η αδιάβλητη, καθαρή, επιστημονικά έγκυρη διαδικασία θα γίνεται με σαφήνεια και καθαρότητα. Θα είναι γνωστή σε όλους. Έτσι εκτιμάται σε κάθε βήμα η καταλληλότητα του υποψήφιου γονιού και όχι ο σεξουαλικός του προσανατολισμός, ιδιαίτερα και αποκλειστικά για την αναδοχή. Όχι για την υιοθεσία, γιατί, όπως είπα, αυτό, εμπίπτει στον Αστικό Κώδικα και δεν μπορεί να γίνει σήμερα.

Δίνουμε, λοιπόν, αυτό το δικαίωμα σε ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, να κριθούν με την ίδια διαδικασία, όπως και τα ζευγάρια που έχουν συνάψει πολιτικό ή θρησκευτικό γάμο, καθώς και μεμονωμένα άτομα.

Όλες αυτές οι διαδικασίες εποπτεύονται από ένα συλλογικό συμβουλευτικό, γνωμοδοτικό όργανο, το ΕΣΑνΥ, το «Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής-Υιοθεσίας», το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας, στο χαρτοφυλάκιο της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Το ΕΣΑνΥ παρακολουθεί, γνωμοδοτεί, προωθεί την διάδοση των δύο θεσμών- αναδοχής και υιοθεσίας- συντονίζει τους εμπλεκόμενους φορείς, καθορίζει το περιεχόμενο των μαθημάτων γονεϊκότητας και τα προσόντα των εκπαιδευτών, κυρίως, όμως, προωθεί τους δύο θεσμούς στην κοινωνία. Αυτή είναι η δουλειά που κάνει με το εξειδικευμένο προσωπικό του.

Το άρθρο 8 ανέδειξε σημαντικές πτυχές του νομοσχεδίου:

Ανέδειξε την άγνοια για το τι είναι η αναδοχή, την άγνοια επιστημονικών απόψεων για την συγκρότηση του φύλου. Και εδώ είχαμε την άποψη 55 ακαδημαϊκών ειδικών που διαβεβαιώνουν με όλες τις έρευνες ότι η συγκρότηση φύλου του παιδιού δεν εξαρτάται από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονιών, όπως ίσως νομίζουν πολλοί. Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, επίσης θεωρεί ότι δεν επιτρέπονται διακρίσεις.

Κυρίως, όμως, ανέδειξε τον φόβο, τον φόβο για τον άλλο, γι’ αυτόν που δεν ξέρουμε. Ο φόβος αυτός καταπολεμάται μόνο με τη γνώση και μόνο έτσι σπάει τον ρατσισμό, τις διακρίσεις και την ομοφοβία. Δεν την σπάει αλλιώς, μόνο με την γνώση.

Πιστεύω ότι η Βουλή θα αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και θα ανοίξει έναν δρόμο για όλους τους Έλληνες πολίτες και για τα παιδιά. Το κοινωνικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ αρνείται κάθε κοινωνικό αποκλεισμό. Στα κοινωνικά δικαιώματα πρέπει να είμαστε σώφρονες και τολμηροί.

Προκάτοχοί μας σε αυτήν εδώ την αίθουσα τόλμησαν με την ψήφο τους, την ψήφο στις γυναίκες, τον πολιτικό γάμο, τόλμησαν την νομιμοποίηση των αμβλώσεων, το σύμφωνο συμβίωσης και πρόσφατα την ταυτότητα του φύλου.

Επομένως, κάνουμε σήμερα όλοι μαζί ένα βήμα μπροστά όχι άτολμο ούτε παράτολμο, αλλά ένα βήμα σίγουρο που το χρειάζεται η κοινωνία μας, ένα βήμα που ανοίγει νέους ορίζοντες.

Θα ακολουθήσουν τα επόμενα βήματα μέσα στο 2018: η Εθνική Στρατηγική της Αποϊδρυματοποίησης που έχει ανάγκη η χώρα μας και ο νέος νόμος πλαίσιο για τα ιδρύματα της χώρας. Στέλνουμε, λοιπόν, σήμερα ένα μήνυμα στην κοινωνία: Κανένα παιδί στα ιδρύματα! Ανοίξτε την αγκαλιά σας για τα παιδιά, υποδεχθείτε τα, μάθετε από αυτά, αλλάξτε μέσα από αυτά!