Επιμέλεια :
Κουλογιάννης Κων/νος
Η έγκαιρη είσπραξη των δημοσίων εσόδων είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αρκετά κράτη σε αυτόν το πλανήτη. Στην Ελλάδα βέβαια που δεν φημίζεται και τόσο για την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, η ιστορία της είσπραξης των δημοσίων εσόδων μετά την ίδρυση του Νεοελληνικού Κράτους ξεκινά το 1835 και φυσικά συνεχίζεται και μέχρι σήμερα.
[Ο “φιλόξενος” οφειλέτης.]
Το έτος εκείνο και συγκεκριμένα στις 2 Μαρτίου του 1835 δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. το Βασιλικό διάταγμα “Περί καταδίωξης των καθυστερούντων”
Το ενδιαφέρον με το Βασιλικό διάταγμα αυτό παρουσιάζουν οι διατάξεις των άρθρων 2 και 3 οι οποίες προβλέπουν :
-Εφόσον περάσει η προθεσμία των 8 ημερών και η οφειλή δεν έχει καταβληθεί στο κράτος, ο έπαρχος στέλνει στον οφειλέτη τον λεγόμενο “Ποινήτορα” διά του οποίου τον προσκαλεί να πληρώσει όλον το χρέος του εντός οκτώ ημερών.
-Εάν περάσει και αυτή η προθεσμία διαμένει εντός της οικίας και λαμβάνει παρ’ αυτού ως πρόστιμον ανά 2 δρ. δι’ εκάστην ημέραν, και προσέτι ανά λεπ. 15 δι’ εκάστην ημίσειαν ώραν του δρόμου από τον τόπον της αποστολής έως την οικίαν του οφειλέτη.
-Εκτός της πληρωμής του προστίμου και της αποζημιώσεως του δρόμου, ο χρεώστης δεν υποχρεούται να δώσει τίποτε άλλο εις τον ποινήτορα ειμή μόνον ό,τι αναγκαιούν διά τον ύπνον του εντός της οικίας του.
Ακολουθούν στο άρθρο 5 τα γνωστά….
– Μετ’ ανωφελή αποστολήν του ποινήτορος, γίνεται κατάσχεσις της κινητής περιουσίας του οφειλέτου ή μεσεγγύησις των εισοδημάτων του κατ’ αναλογίαν του χρέους και των εξόδων· εξαιρούνται του μέτρου τούτου εκείνα τα μέρη της περιουσίας, όσα είναι απολύτως αναγκαία διά την συντήρησιν της υπάρξεως του οφειλέτου και της οικογενείας του ή χρησιμεύουν ως αναγκαία εις την βιομηχανίαν του.
[Ο ταχυδρόμος φέρνει τους πλειστηριασμούς]
Οι κατασχέσεις και στην συνέχεια οι πλειστηριασμοί εκείνη την περίοδο λόγω των αυστηρών προθεσμιών ήταν αρκετές.
Στην πλειοψηφία τους δημοσιεύονταν στην εφημερίδα “Ταχυδρόμος”
[Ρυθμίσεις οφειλών με εγγύηση]
Τον Οκτώβριο του 1835 δημοσιεύεται στο ΦΕΚ το βασιλικό διάταγμα “περί εισπράξεως των δημοσίων εισοδημάτων”
[Το γοργόν και χάριν έχει]
Το κράτος βέβαια θεωρούσε ότι οι 8 ημέρες ήταν πολλές για την καθυστέρηση των οφειλών οπότε φρόντισε το 1837 να γίνει πιο αυστηρό. Με νέο Βασιλικό διάταγμα στις 26 Ιουνίου 1837,η προθεσμία των 8 ημερών μειώνεται σε 3 ημέρες.
[Εδώ δε παίζουμε “Καθυστερήσεις”]
Επειδή όμως τα ληξιπρόθεσμα συσσωρεύονταν και το κράτος δεν μπορούσε να προγραμματίσει πως θα πληρώσει τους δανειστές της εποχής (ναι υπήρχαν και τότε δανειστές), τον Μάιο του 1838, δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ένα ακόμη βασιλικό διάταγμα “Περί προσωρινής άπαγορεΰσεως τής πληρωμής καθυστεροΰντων χρεών τοΰ Κράτους κ.τ.λ”
Το Βασιλικό διάταγμα προέβλεπε :
Τω κάμνομεν δε την παρατήρησιν, ότι, ως προς τα καθυστερήσαντα ταυτα χρέη, επιφυλαττόμεθα να διαταξωμεν εν καιρω τ’ αναγκαία γενικά μέτρα.”
Δύο μήνες αργότερα τα μέτρα για την καταδίωξη των καθυστερούντων επεκτείνονται και στους εγγυητές…
[Μαζί με το Αλάτι τακτοποιούνται και ο φόροι]
Το 1842 δημοσιεύθηκε ένα ακόμη διάταγμα το οποίο θα ρύθμιζε την είσπραξη των δημοσίων φόρων.
Την είσπραξη των φόρων δύναται να αναλάβουν πλέον και οι Τελώνες, οι αλαταποθηκάριοι, αλλά και σταθμάρχαι!!.
[Με την λειτουργία της Κυριακής μαθαίνεις τι χρωστάς]
Το 1855 αλλάζουν τα δεδομένα με την ψήφιση το νόμου ΣΠΔ’ “Περί είσπραξης των καθυστερούμενων εσόδων”
Οι φορολογούμενοι που καθυστερούν να πληρώσουν τους φόρους θα καλούνται να πληρώσουν τα ποσά που οφείλουν μέσω ανάρτησης καταλόγου εντός του Δημαρχείου του κάθε δήμου, ή μέσω ανάγνωσης στην Εκκλησία, ή μέσω τοιχοκολλήσεως στα δημοσιότερα μέρη των πόλεων ή των χωριών.
Οι φορολογούμενοι είχαν προθεσμία 8 ημερών μετά την ανάρτηση των καταλόγων για την καταβολή των χρεών, αλλιώς ακολουθούσε η γνωστή μέθοδος καταμέτρησης της περιουσίας τους και στην συνέχεια κατάσχεση και πλειστηριασμός.
[Οι φορολογούμενοι αγνοούν ποιόν φόρο πληρώνουν, ενώ οι εισπράκτορες δεν έχουν καν γραφείο για την σύνταξη καταλόγου οφειλετών]
[Η αρχή]
Ο πρώτος νόμος για την είσπραξη δημοσίων εσόδων στο Νεοελληνικό κράτος ήρθε μερικά χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1871, ωστόσο όπως συχνά γίνεται στην νομοθεσία του κράτους μας, ορισμένες διατάξεις από τον νόμο “περι καθυστερούντων εσόδων” υιοθετήθηκαν και από τον νόμο αυτό
Το άρθρο 1 προέβλεπε : ” ………Η πρόσκλησις αυτή άποστέλλεται είς τόν δήμαρχον, όστις οφείλει νά δημοσιεύση αυτήν παραχρήμα διά κηρύξεως, επ’ εκκλησίας, αναγνώσεως και τοιχοκολλήσεως εις τα δημοσιώτερα μέρη της πρωτευούσης του δήμου και των άλλων χωρίων.”
Το άρθρο 2 περιέγραφε τον τρόπο με τον οποίο γίνονταν η επίδοση στο οφειλέτη του λεγόμενου “επιδοτηρίου”
Το άρθρο 3 περιείχε τις σχετικές προθεσμίες τις οποίες έπρεπε να ακολουθήσει ο οφειλέτης έτσι ώστε να μην ισχύσουν τα αναγκαστικά μέτρα εναντίων του.
Τα αναγκαστικά μέτρα που προέβλεπε ο πρώτος νόμος για την είσπραξη των δημοσίων εσόδων :
[Τα στρώματα δεν κατάσχονται]
Από το αναγκαστικό μέτρο της κατάσχεσης κινητών όμως εξαιρούνταν :
Στα υπόλοιπα άρθρα του νόμου ορίζονταν οι διαδικασίες των πλειστηριασμών, οι συνέπειες της υπερημερίας των οφειλετών (επιτόκιο 12%), ποινικές διατάξεις καθώς και η ανάθεση σε τραπεζίτες και εργολάβους, για την είσπραξη των φόρων.
Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν ορισμένες τροποποιήσεις του νόμου αυτού (1907,1918,1929) μέχρι το 1930 που δημοσιεύθηκε ο νόμος 4845/1930 (ΝΕΔΕ) ο οποίος στην συνέχεια τροποποιήθηκε με τον νόμο 5230/1931.
Το ίδιο έτος κωδικοποιήθηκαν όλες οι διατάξεις σε νέο κείμενο που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ της 27ης Αυγούστου του 1931.
Το διάταγμα αυτό καταργήθηκε με τον γνωστό κώδικα είσπραξης δημοσίων εσόδων ο οποίος δημοσιεύθηκε το 1974 (Ν.Δ. 356/1974) και είναι αυτός ο οποίος ισχύει έως σήμερα σε συνδυασμό με τον γνωστό σε όλους μας Κ.Φ.Δ. (ν.4174/2013)