Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ (τ. Α’ 32/26.2.2019) ο νέος νόμος 4596/2019 «Ι) Κύρωση του Πρωτοκόλλου υπ’ αριθμόν 16 στη Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, ΙΙ) Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2016/343 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016, ΙΙΙ) Τροποποίηση του ν. 3251/2004 σε συμμόρφωση με την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2002 κατά το μέρος που τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2009, ΙV) Εφαρμογή διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, V) Διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία και αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης και άλλες διατάξεις, VI) Διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος».
Στον νέο νόμο περιέχονται, μεταξύ άλλων, διατάξεις για τα εξής θέματα δικηγορικού ενδιαφέροντος:
Α. Νομική Βοήθεια.
1. Προβλέπεται η μετάθεση του χρόνου έκδοσης του προσήκοντος φορολογικού στοιχείου από τους συμμετέχοντες δικηγόρους, από τον χρόνο διενέργειας της δικαστικής παράστασης που ίσχυε μέχρι σήμερα, στον χρόνο είσπραξης, ήτοι μετά την εκκαθάριση και πριν την εξόφληση. Το φορολογικό στοιχείο θα καταχωρείται ηλεκτρονικά στο portal.olomeleia.gr. (βλ. άρθρο 27 παρ. 4)
Με τον τρόπο αυτόν οι δικηγόροι δεν θα επιβαρύνονται πλέον με την καταβολή ΦΠΑ, φόρου εισοδήματος και ασφαλιστικών εισφορών, πριν την είσπραξη της οφειλόμενης αμοιβής.
2. Κατοχυρώνεται η παροχή πρόσθετης αποζημίωσης σε ποινικές δίκες μακράς διάρκειας (βλ. άρθρο 27 παρ. 3).
Η καταβολή της πρόσθετης αποζημίωσης θα γίνεται από το ΤΑΧΔΙΚ όπως συμβαίνει και για τις υπόλοιπες αμοιβές στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών νομικής βοήθειας -και όχι εξωδικαστικά από το ΝΣΚ, όπως μέχρι τώρα γινόταν-.
3. Προβλέπεται η παροχή νομικής βοήθειας σε υποθέσεις συναινετικού διαζυγίου. (βλ. άρθρο 27 παρ. 2)
Υπενθυμίζεται ότι μετά την υπαγωγή των υποθέσεων συναινετικού διαζυγίου στους συμβολαιογράφους δεν ήταν κατά νόμο δυνατή η παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος.
Β. Αυτοτέλεια δικηγορικών συλλόγων
Ορίζεται ρητώς ότι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι δεν ανήκουν στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, ούτε εμπίπτουν στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Για κάθε θέμα που αφορά στη διοικητική και οικονομική λειτουργία τους, ιδίως στη διαχείριση και αξιοποίηση της περιουσίας τους, στην εποπτεία και στον έλεγχο των οικονομικών και διαχειριστικών τους πράξεων, στην κατάρτιση συμβάσεων και στην ανάληψη υποχρεώσεων, στην πρόσληψη προσωπικού με έγγραφες συμβάσεις και στο καθεστώς του προσωπικού τους, καθώς και σε κάθε ζήτημα που διέπει τις σχετικές έννομες σχέσεις, εφαρμόζονται αποκλειστικά οι διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων, καθώς και του οργανισμού και του κανονισμού λειτουργίας τους (βλ. άρθρο 29 παρ. 2).
Η παραπάνω διάταξη υιοθετεί πλήρως τα μέχρι σήμερα πορίσματα της νομολογίας του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου Επικρατείας.
Γ. Αυτεπάγγελτη κίνηση πειθαρχικής διαδικασίας
Νομοθετείται η δυνατότητα αυτεπάγγελτης κίνησης της πειθαρχικής διαδικασίας, με την παραγγελία προκαταρκτικής πειθαρχικής εξέτασης, από τον Πρόεδρο του Πρωτοβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου, ευθύς ως λάβει ιδία γνώση, με οποιονδήποτε τρόπο, πειθαρχικά επιλήψιμων πράξεων δικηγόρου ή δικηγορικής εταιρείας. (βλ. άρθρο 29 παρ. 4)
Υπενθυμίζεται ότι υπό το καθεστώς του νέου ΚωδΔικ (ν. 4194/2013) δεν παρεχόταν η δυνατότητα αυτεπάγγελτης κίνησης της πειθαρχικής διαδικασίας.
Δ. Εξασφάλιση της βιωσιμότητας του portal.olomeleia.gr
Για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας και ανάπτυξης του portal.olomeleia.gr, νομοθετείται ειδικός πόρος 0,40 € ανά γραμμάτιο προείσπραξης για τους χρήστες του συστήματος. Το ποσό αυτό που αποτελεί το ανώτατο ύψος επιβάρυνσης μπορεί να μειώνεται με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από γνώμη της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος. Με την ίδια απόφαση μπορεί να καθορίζονται κατηγορίες διαφορών και διαδικασιών, για τις οποίες το ανωτέρω ποσό μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με το προβλεπόμενο ύψος της αξίας του γραμματίου προκαταβολής, καθώς και να καθορίζεται και κάθε άλλη λεπτομέρεια σχετική με τη διαχείριση, τη διάθεση και την αξιοποίηση του πόρου αυτού. (βλ. άρθρο 29 παρ. 1).
Σημειώνεται ότι με την πρόβλεψη του ως άνω πόρου διασφαλίζεται η χρηματοδότηση του portal.olomeleia.gr, σύμφωνα με την αρχή της ανταποδοτικότητας, και αναλόγως προς την χρήση -και άρα την αρυόμενη ωφέλεια- των κατ’ ιδίαν χρηστών. Το portal.olomeleia.gr αποτελεί το βασικό εργαλείο προώθησης της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (ejustice), καθώς μέσω αυτού επιτυγχάνεται η διαλειτουργικότητα με τα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου Δικαιοσύνης (ΟΣΔΔΥ ΠΠ & ΔΔ), αναπτύσσονται οι βασικές ηλεκτρονικές εφαρμογές ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, με σημαντικότερη την ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων (που κατά νόμο γίνεται υποχρεωτικά μέσω του portal), και αναπτύσσονται οι επιμέρους εφαρμογές για την κάλυψη των αναγκών των Συλλόγων της Περιφέρειας.