ΑΠ 7/2019 Αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας – Όρια βραχείας ασθενείας

Περίληψη

Ο εργαζόμενος που βρισκόταν σε αναρρωτική άδεια, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τη λήξη της σχέσης εργασίας του και εξαιτίας του λόγου αυτού δεν μπόρεσε να ασκήσει το δικαίωμά του για λήψη της ετήσιας άδειας μετ’αποδοχών, έστω και εάν η απουσία του υπερβεί τα όρια της βραχείας ασθένειας δεν αποστερείται από το δικαίωμά του αυτό. Δηλαδή, στην περίπτωση αυτή η υπέρβαση των ορίων βραχείας ασθένειας δεν θεωρείται αδικαιολόγητη απουσία και δεν απομειώνει τις ημέρες της κανονικής άδειας και, εφόσον ο εργαζόμενος δεν άσκησε αυτουσίως (in natura) το δικαίωμα στην άδεια αναψυχής, αυτή μετατρέπεται σε χρηματική αξίωση και ο εργαζόμενος δικαιούται τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας λόγω του παρακολουθηματικού χαρακτήρα αυτών.

Στην ένδικη υπόθεση ο εργαζόμενος δεν εργάστηκε καθόλου εντός του έτους 2014 και κατ’αρχήν υπερέβη τα όρια βραχείας ασθένειας, που εδικαιούτο (3 μήνες), απουσιάζοντας εννέα μήνες και 2 ημέρες και ειδικότερα, από τις 9-8-2013, που συνέβη το ατύχημα έως την επιστροφή του στην επιχείρηση, στις 11-5-2014, οπότε έληξε η αναρρωτική του άδεια. Η ανωτέρω όμως απουσία του δεν ήταν αδικαιολόγητη, ώστε να καταλογιστεί στις ημέρες της κανονικής άδειας αναψυχής του έτους 2014 και να απομειώσει αυτήν ,εφόσον εκ του λόγου αυτού δεν μπόρεσε να ασκήσει το δικαίωμά του για ετήσια άδεια μετ’αποδοχών. Ειδικότερα, εφόσον τελούσε σε αναρρωτική άδεια και για το λόγο αυτό δεν μπόρεσε να ασκήσει το δικαίωμά του για άδεια αναψυχής αυτουσίως (in natura), η αξίωσή του μετατράπηκε σε χρηματική και συνακόλουθα, δικαιούται τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας ως συνακολούθημα της άδειας αναψυχής.

Απόφαση 7 / 2019    (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ)

Αριθμός 7/2019

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές της πλήρους Ολομέλειας: Βασίλειο Πέππα, Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Μαρία Γαλάνη – Λεοναρδοπούλου, Πηνελόπη Ζωντανού και Μαρία Χυτήρογλου, Αντιπροέδρους του Αρείου Πάγου, Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Ειρήνη Καλού, Αρτεμισία Παναγιώτου, Σοφία Ντάντου, Αβροκόμη Θούα, Ιωάννη Φιοράκη, Γεώργιο Παπαηλιάδη, Κωστούλα Φλουρή – Χαλεβίδου, Θεόδωρο Τζανάκη, Μαρία Τζανακάκη – Εισηγήτρια, Νικόλαο Πιπιλίγκα, Γεώργιο Αποστολάκη, Αρετή Παπαδιά, Ερωτόκριτο Ερωτοκρίτου, Αντιγόνη Καραΐσκου – Παλόγου, Θεόδωρο Κανελλόπουλο, Κυριάκο Οικονόμου, Ευφροσύνη Καλογεράτου – Ευαγγέλου, Αναστασία Περιστεράκη, Βασιλική Μπαζάκη – Δρακούλη, Σοφία Τζουμερκιώτη, Ελένη Φραγκάκη, Μαρία Βασδέκη, Ανθή Γκάμαρη, Ζαμπέτα Στράτα, Γεώργιο Χριστοδούλου, Πηνελόπη Παρτσαλίδου – Κομνηνού, Μαρία Κουβίδου, Στυλιανό Δαρέλλη, Όλγα Σχετάκη – Μπονάτου, Ζωή Κωστόγιαννη – Καλούση, Θεόδωρο Μαντούβαλο, Χρυσούλα Φλώρου – Κοντοδήμου και Γεώργιο Κόκκορη, Αρεοπαγίτες, (κωλυομένων των λοιπών δικαστών της σύνθεσης).
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 18 Οκτωβρίου 2018, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανασίου Κατσιρώδη, (κωλυομένης της Εισαγγελέως Ξένης Δημητρίου – Βασιλοπούλου) και της Γραμματέως Aγγελικής Ανυφαντή για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας – καλούσας: ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία “…” και το διακριτικό τίτλο “…”, που εδρεύει στη … και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τους πληρεξούσιους δικηγόρους της Δημήτριο Λαδά και Φωκίωνα Τσίντο, οι οποίοι κατέθεσαν προτάσεις. Του αναιρεσιβλήτου – καθού η κλήση: Σ. Φ. του Δ., κατοίκου …, ο οποίος δεν παραστάθηκε ούτε εκπροσωπήθηκε από πληρεξούσιο δικηγόρο.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 5-5-2015 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο Ελευσίνας. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 12/2016 του ίδιου Δικαστηρίου και 5417/2017 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζήτησε η αναιρεσείουσα εταιρία με την από 18-7-2017 αίτησή της, επί της οποίας εκδόθηκε η 1050/2018 απόφαση του Β1′ Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, η οποία την αναίρεσε εν μέρει και παρέπεμψε κατά τα λοιπά ενώπιον της πλήρους Ολομέλειας του Αρείου Πάγου το μοναδικό λόγο της ως άνω αίτησης για αναίρεση της 5417/2017 αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που είχε δικάσει ως εφετείο, ως προς το παρακάτω εξαιρετικής σημασίας ζήτημα εάν το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας, είτε λύνεται η σύμβαση ή σχέση εργασίας είτε εξακολουθεί, προϋποθέτει ή δεν προϋποθέτει υφιστάμενο δικαίωμα του ίδιου να λάβει, εν όλω ή εν μέρει, κανονική άδεια (ή άδεια αναψυχής ή αναπαύσεως) εντός του κρίσιμου ημερολογιακού έτους. Mετά την απόφαση αυτή και με την από 3-7-2018 κλήση της αναιρεσείουσας, η προκείμενη υπόθεση φέρεται στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου τούτου. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, παραστάθηκε μόνο η αναιρεσείουσα, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της ανέπτυξαν και προφορικά τους σχετικούς ισχυρισμούς τους, που αναφέρονται στις προτάσεις τους και ζήτησαν την παραδοχή της αίτησης και την καταδίκη του αντιδίκου της στη δικαστική δαπάνη της.

Ο Εισαγγελέας, αφού έλαβε τον λόγο από τον Πρόεδρο πρότεινε να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος που αναφέρεται στην πρότασή του και ταυτόχρονα, σύμφωνα με το άρθρο 580 παρ. 3 του Κ.Πολ.Δ., να απορριφθεί η παραπάνω αγωγή. Κατόπιν αυτών ο Πρόεδρος έδωσε εκ νέου το λόγο στους πιο πάνω πληρεξούσιους δικηγόρους, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε όσα προηγουμένως είχαν αναπτύξει.
Κατά την 7η Μαΐου 2019, ημέρα που συγκροτήθηκε το Δικαστήριο τούτο προκειμένου να διασκεφθεί για την ανωτέρω υπόθεση, ήταν απούσα η Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Μαρία Γαλάνη – Λεοναρδοπούλου και οι Αρεοπαγίτες Aρτεμισία Παναγιώτου, Σοφία Ντάντου, Κωστούλα Φλουρή – Χαλεβίδου, Ευφροσύνη Καλογεράτου – Ευαγγέλου, Ελένη Φραγκάκη, Γεώργιο Χριστοδούλου, Μαρία Κουβίδου και Θεόδωρο Μαντούβαλο, οι οποίοι είχαν δηλώσει κώλυμα αρμοδίως. Παρά ταύτα, παρισταμένων, πλην αυτών, είκοσι εννέα (29) μελών εκ των συμμετασχόντων στη συζήτηση την υπόθεσης, κατ’ άρθρο 23 παρ.2 του ν. 1756/1988, όπως ισχύει με την τροποποίηση με το άρθρο 44 του ν. 3659/2008, το Δικαστήριο είχε την εκ του νόμου απαρτία για να διασκεφθεί.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Με την από 3-7-2018 κλήση της αναιρεσείουσας νόμιμα εισάγεται στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με την 1050/2018 ομόφωνη απόφαση του Β1 Πολιτικού Τμήματος, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 563 παρ.2 περ.β ΚΠολΔ και άρθρο 23 παρ.2 εδ.γ του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (Ν.1756/1988), ο από το άρθρο 560 αρ.1 ΚΠολΔ (αντί του εσφαλμένου 559 αρ.1 ΚΠολΔ) μοναδικός λόγος της από 18-7-2017 (αρ.κατ. 559482/2017) αίτησης αναίρεσης της ήδη καλούσας ανώνυμης εταιρείας – αναιρεσείουσας, με την επωνυμία … και το διακριτικό τίτλο …, για την αναίρεση της 5417/2017 οριστικής απόφασης του ως Εφετείου δικάσαντος Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, κατά το μέρος του ως άνω αναιρετικού λόγου, με το οποίο τίθεται ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος και πιο συγκεκριμένα, εάν το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας, είτε λύνεται η σύμβαση ή σχέση εργασίας, είτε αυτή εξακολουθεί, προϋποθέτει ή δεν προϋποθέτει υφιστάμενο δικαίωμα του ιδίου να λάβει ενόλω ή εν μέρει κανονική άδεια (ή άδεια αναψυχής ή ανάπαυσης) εντός του κρίσιμου ημερολογιακού έτους.
Κατά την έννοια του άρθρου 576 παρ. 2 ΚΠολΔ, αν κατά τη συζήτηση της αναίρεσης δεν εμφανισθεί ή εμφανισθεί αλλά δεν λάβει μέρος με τον τρόπο που ορίζει ο νόμος κάποιος από τους διαδίκους, ο Άρειος Πάγος ερευνά αυτεπαγγέλτως, αν ο απολειπόμενος διάδικος επέσπευσε εγκύρως τη συζήτηση, οπότε συζητεί την υπόθεση σαν να ήταν παρόντες οι διάδικοι, ή, αν τη συζήτηση επέσπευσε ο αντίδικος του απολειπομένου διαδίκου, οπότε εξετάζει αυτεπαγγέλτως, αν ο τελευταίος κλητεύθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα. Αν η κλήση για συζήτηση δεν επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα, ο Άρειος Πάγος κηρύσσει απαράδεκτη τη συζήτηση και η υπόθεση επαναφέρεται για συζήτηση με νέα κλήτευση. Στην αντίθετη περίπτωση προχωρεί στη συζήτηση παρά την απουσία εκείνου που έχει κλητευθεί.

Στην προκειμένη περίπτωση από την ….8 Δ/13-7-2018 έκθεση επίδοσης του αρμόδιου δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών, Δ. Κ., την οποία προσκομίζει και επικαλείται νόμιμα η αναιρεσείουσα- καλούσα ανώνυμη εταιρεία προκύπτει ότι, μετά από την έγγραφη παραγγελία του πληρεξουσίου δικηγόρου αυτής ,η οποία επισπεύδει τη συζήτηση της υπόθεσης , η από 3-7-2018 κλήση για την συζήτηση της υπόθεσης με την κάτω από αυτήν από 4-7-2018 Πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου (άρθρα 563,568 παρ.2,3 και 4 ΚΠολΔ) με προσδιορισμό δικασίμου για την εκδίκαση της υπόθεσης στην Πλήρη Ολομέλεια ,στη δικάσιμο που αναγράφεται στην αρχή της παρούσας, με αριθμό πινακίου 2, κοινοποιήθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα (άρθρο 128 παρ.4 ΚΠολΔ), με θυροκόλληση, στον αναιρεσίβλητο -καθού η κλήση, για να παρασταθεί κατά την ανωτέρω δικάσιμο (βλ. επίσης συνειμμένη στην έκθεση επίδοσης την από 13-7-2018 απόδειξη παραλαβής εγγράφου από τον Αξιωματικό Υπηρεσίας του Αστυνομικού Τμήματος … και την από 16-7-2018 βεβαίωση παραλαβής των ΕΛΤΑ). Ωστόσο, όπως προκύπτει από τα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου, κατά την εκφώνηση της υπόθεσης με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο, δεν εμφανίστηκε ο αναιρεσίβλητος -καθού η κλήση ,ούτε και κατέθεσε δήλωση μη παράστασης κατ’αρ. 242 παρ.2 ΚΠολΔ, αλλά παραστάθηκε νομίμως και προσηκόντως μόνον η επισπεύδουσα τη συζήτηση της αίτησης αναίρεσης αναιρεσείουσα- καλούσα. Επομένως, αφού ο αναιρεσίβλητος -καθού η κλήση δεν εμφανίστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, αν και κλητεύθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα , πρέπει , σύμφωνα με την προαναφερόμενη διάταξη του άρθρου 576 παρ.2 περ. α και γ’ ΚΠολΔ, να προχωρήσει η συζήτηση της αίτησης αναίρεσης παρά την απουσία του αναιρεσιβλήτου- καθού η κλήση.

Σε όλους τους μισθωτούς (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων για τις οποίες δεν πρόκειται ενταύθα), οι οποίοι παρέχουν εξαρτημένη εργασία, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα, είτε με έγκυρη σύμβαση, είτε με απλή σχέση εργασίας, πρέπει να χορηγείται μέσα σε κάθε ημερολογιακό έτος άδεια αναψυχής με τις συνήθεις αποδοχές. Η άδεια αυτή, που αποκαλείται “κανονική άδεια” ,για να ξεχωρίζει από άλλες μορφές αδείας, αποβλέπει αφενός στη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής ευεξίας των εργαζομένων και αφετέρου στη δυνατότητα συμμετοχής ενός εκάστου στα αγαθά του ελευθέρου χρόνου. Το δικαίωμα στην άδεια αναψυχής, που απορρέει ευθέως εκ του νόμου και δεν εξαρτάται από την ουσιώδη ή μη ανάλωση των παραγωγικών δυνάμεων του εργαζομένου, υφίσταται ανεξάρτητα προς το αν ο τελευταίος ζήτησε ή όχι τη χορήγηση της άδειας από τον εργοδότη. Ο εργοδότης πρέπει σε κάθε περίπτωση να χορηγήσει την άδεια μέσα στο ημερολογιακό έτος για το οποίο πρόκειται. Η αίτηση, την οποία ενδεχομένως θα υποβάλει ο μισθωτός, έχει σημασία μόνο για τον προσδιορισμό της χρονικής περιόδου κατά την οποία αυτός επιθυμεί να λάβει την άδεια. Εάν για οποιοδήποτε λόγο δεν καταστεί εφικτή η χορήγηση της άδειας αυτουσίως (in natura) μέσα στο ημερολογιακό έτος, στο οποίο αυτή αντιστοιχεί, η αξίωση για την άδεια μετατρέπεται σε χρηματική. Τότε, ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει στον εργαζόμενο τις αποδοχές, τις οποίες θα κατέβαλλε, εάν ο τελευταίος είχε λάβει την άδεια αυτουσίως (αποδοχές άδειας). Εάν, πέραν τούτου, η μη χορήγηση της άδειας μπορεί να αποδοθεί σε πταίσμα του εργοδότη (ακόμη και σε βαθμό ελαφριάς αμέλειας), αυτός οφείλει, ως αστική ποινή, προσαύξηση 100% επί των αποδοχών αδείας. Το πταίσμα του εργοδότη τεκμαίρεται, όταν αποδειχθεί ότι ο εργαζόμενος ζήτησε να του χορηγηθεί η άδεια αυτουσίως, αλλά ο εργοδότης απέφυγε να τον ικανοποιήσει.

Επίσης, το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’αποδοχών του εργαζομένου προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο από την Οδηγία 2003/88/ΕΚ η οποία κωδικοποίησε τις διατάξεις της οδηγίας 93/104, την οποία κατάργησε. Το άρθρο 7 της οδηγίας 2003/88, το οποίο έχει πανομοιότυπη διατύπωση με το άρθρο 7 της οδηγίας 93/104, έχει ως εξής: “
1. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να παρέχεται σε όλους τους εργαζομένους ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών διάρκειας τουλάχιστον τεσσάρων εβδομάδων, σύμφωνα με τους όρους που προβλέπουν οι εθνικές νομοθεσίες ή/και πρακτικές για την απόκτηση του σχετικού δικαιώματος και τη χορήγηση της άδειας. 2. Η ελάχιστη περίοδος ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών μπορεί να αντικαθίσταται από χρηματική αποζημίωση μόνον σε περίπτωση τερματισμού της εργασιακής σχέσης.” Το άρθρο 17 της οδηγίας 2003/88 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν από ορισμένες διατάξεις της. Εντούτοις, δεν επιτρέπεται καμία παρέκκλιση όσον αφορά το άρθρο 7. Ως προς το ζήτημα αυτό, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου – ΔΕΚ (απόφαση 6-11-2018 ΔΕΚ C-684/2016, ΔΕΚ C-619/2016) η εν λόγω διάταξη απαγορεύει εθνικές διατάξεις ή πρακτικές οι οποίες προβλέπουν ότι, κατά τη λύση της σχέσεως εργασίας, ουδεμία χρηματική αποζημίωση για μη ληφθείσα ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών καταβάλλεται στον εργαζόμενο, ο οποίος δεν ήταν σε θέση να ασκήσει το δικαίωμά του για ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών, ιδίως επειδή ευρισκόταν σε αναρρωτική άδεια κατά τη διάρκεια ολόκληρης ή μέρους της περιόδου αναφοράς και/ή μιας περιόδου μεταφοράς (αποφάσεις της 20ής Ιανουαρίου 2009, Schultz-Hoff κ.λπ., C-350/06 και C-520/06, EU:C:2009:18, σκέψη 62 της 20ής Ιουλίου 2016, Maschek, C-341/15, EU:C:2016:576, σκέψη 31, καθώς και της 29ης Νοεμβρίου 2017, King, C-214/16, EU:C:2017:914, σκέψη 65). Το Δικαστήριο (ΔΕΚ) έχει ιδίως διευκρινίσει ότι το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 2003/88 δεν απαγορεύει, καταρχήν, εθνική ρύθμιση η οποία προβλέπει λεπτομερείς κανόνες για την άσκηση του δικαιώματος ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών που απονέμεται ρητώς από την ως άνω οδηγία, οι οποίοι περιλαμβάνουν ακόμη και την απώλεια του εν λόγω δικαιώματος κατά τη λήξη μιας περιόδου αναφοράς ή μιας περιόδου μεταφοράς, υπό την προϋπόθεση όμως ότι ο εργαζόμενος του οποίου το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών αποσβέσθηκε είχε πράγματι τη δυνατότητα να ασκήσει το δικαίωμα που του απονέμει η εν λόγω οδηγία (απόφαση C-350/06 και C-520/06, ως ανωτέρω). Στο ως άνω πλαίσιο, υπενθυμίζεται, τέλος, ότι το θεμελιώδες δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών, που επίσης, κατοχυρώνεται με το άρθρο 31 παράγραφος 2 του Χάρτη Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, επιτρέπεται να περιοριστεί, μόνον εφόσον τηρούνται οι αυστηρές προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 52 παράγραφος 1 του Χάρτη και, ιδίως, εφόσον δεν θίγεται το βασικό περιεχόμενο του εν λόγω δικαιώματος.
Συνεπώς, τα κράτη μέλη δεν δύνανται να παρεκκλίνουν από την αρχή που απορρέει από το άρθρο 7 της οδηγίας 2003/88, σε συνδυασμό με το άρθρο 31, παράγραφος 2, του Χάρτη. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να εξακριβώσει, αν είναι δυνατή ερμηνεία της επίμαχης στην κύρια δίκη εθνικής κανονιστικής ρυθμίσεως, η οποία να είναι σύμφωνη προς το άρθρο 7 παράγραφοι 1 και 2 της οδηγίας 2003/88 και το άρθρο 31 παράγραφος 2 του Χάρτη. Η αρχή της σύμφωνης ερμηνείας επιβάλλει, επίσης, στα εθνικά δικαστήρια την υποχρέωση αυτών να τροποποιούν, αν παρίσταται ανάγκη, την πάγια νομολογία τους, σε περίπτωση που αυτή στηρίζεται σε ερμηνεία του εσωτερικού δικαίου, η οποία δεν συμβιβάζεται με τους σκοπούς της εκάστοτε οδηγίας. Ως εκ τούτου, δεν θα ήταν ορθή η κρίση εθνικού δικαστηρίου ότι αδυνατεί να ερμηνεύσει εθνική διάταξη σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης για τον λόγο και μόνον ότι η διάταξη αυτή έχει ερμηνευθεί παγίως κατά τρόπο μη συνάδοντα προς το δίκαιο αυτό (απόφαση της 17ης Απριλίου 2018, Egenberger, C-414/16, EU:C:2018:257, σκέψεις 72 και 73 καθώς και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Εξάλλου, το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών συνιστά ουσιώδη αρχή του κοινωνικού δικαίου της Ένωσης. Η αρχή αυτή πηγάζει τόσο από πράξεις που έχουν καταρτιστεί από τα κράτη μέλη σε επίπεδο Ένωσης, όπως ο Κοινοτικός Χάρτης των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, όσο και από διεθνή κείμενα στην κατάρτιση των οποίων τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν συμπράξει ή στα οποία αυτά έχουν προσχωρήσει. Μεταξύ των διεθνών αυτών κειμένων περιλαμβάνεται ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, στον οποίο όλα τα κράτη μέλη είναι συμβαλλόμενα μέρη. Πρέπει, επίσης, να γίνει μνεία της Συμβάσεως 132 της Διεθνούς Οργανώσεως Εργασίας, της 24ης Ιουνίου 1970, περί της ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών (αναθεωρηθείσα), η οποία, όπως επισήμανε το Δικαστήριο (ΔΕΚ) στις σκέψεις 37 και 38 της αποφάσεως C-350/06 και C-520/06, διατυπώνει τις αρχές της εν λόγω Οργανώσεως, οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όπως διευκρινίζει.

Συνεπώς, το άρθρο 7 της οδηγίας 93/104 και το άρθρο 7 της οδηγίας 2003/88 δεν κατοχύρωσαν αφ’ εαυτών το δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών, το οποίο ως εκ τούτου πηγάζει, μεταξύ άλλων, από διάφορα διεθνή κείμενα και έχει επιτακτικό χαρακτήρα, ως ουσιώδης αρχή του κοινωνικού δικαίου της Ένωσης (βλ., υπ’ αυτή την έννοια, απόφαση της 16ης Μαρτίου 2006, Robinson-Steele κ.λπ., C-131/04 και C-257/04, EU:C:2006:177, σκέψεις 48 και 68). Επομένως, σε περίπτωση που είναι αδύνατη η ερμηνεία της επίμαχης στην κύρια δίκη εθνικής κανονιστικής ρυθμίσεως, κατά τρόπο ώστε να συνάδει προς το ενωσιακό δίκαιο, το αιτούν εθνικό δικαστήριο οφείλει, να διασφαλίσει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, την έννομη προστασία που παρέχουν οι εν λόγω διατάξεις και να εγγυηθεί την πλήρη αποτελεσματικότητά τους, αφήνοντας εν ανάγκη ανεφάρμοστη την εν λόγω εθνική κανονιστική ρύθμιση. (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 17ης Απριλίου 2018, Egenberger, C-414/16, EU:C:2018:257, σκέψη 79).

Στην προκειμένη περίπτωση, αναφορικά με το διαδικαστικό ιστορικό της ένδικης υπόθεσης, πρέπει να λεχθούν τα εξής: ο αναιρεσίβλητος άσκησε ενώπιον του Ειρηνοδικείου Ελευσίνας (ειδική διαδικασία εργατικών διαφορών) την από 5-5-2015 (αρ.κατ. 17/2015) αγωγή του κατά της εναγομένης ανώνυμης εταιρείας και ήδη αναιρεσείουσας – καλούσας, με την οποία ισχυρίστηκε ,ότι εργαζόταν με σύμβαση αορίστου χρόνου στην αναιρεσείουσα (εργοστάσιο …) ως οδηγός – πωλητής των προϊόντων της και ότι σε ώρα υπηρεσίας, στις 9-8-2013, τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα και υπέστη κάταγμα κνημιαίων κονδύλων και άνω δεξιού άκρου και δεξιάς κνήμης, εξαιτίας των οποίων χειρουργήθηκε και υποβλήθηκε σε εσωτερική οστεοσύνθεση, κατά τα αναλυτικά εκτιθέμενα στο αγωγικό δικόγραφο, ότι έκτοτε, λόγω του τραυματισμού του ελάμβανε αναρρωτικές άδειες από τον Ασφαλιστικό του Φορέα (ΙΚΑ) μέχρι στις 11-5-2014, οπότε επέστρεψε στην εργασία του (δηλαδή μετά από απουσία εννέα μηνών και δύο ημερών), ότι την επομένη ημέρα (12-5-2014) η εργοδότρια εταιρεία κατήγγειλε τη σύμβαση εργασίας του και του κατέβαλε την αποζημίωση απόλυσης, όχι όμως και τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας του έτους 2014 με βάση τον διαμορφωμένο μισθό του, ύψους 2336 ευρώ μηνιαία. Κατόπιν τούτου ζητούσε (μετά την αφαίρεση του ΦΜΥ) α) αποδοχές άδειας 2014 ποσού 2.043,25 ευρώ β) επίδομα άδειας 2014, ποσού 1534 ευρώ και γ) προσαύξηση 100% λόγω παράνομης και υπαίτιας άρνησης της εργοδότριας να του καταβάλει τις υπό στοιχείο α και β αξιώσεις του. Συνολικά αξίωνε 5620 ,50 ευρώ με το νόμιμο τόκο επιδικίας,άλλως με το νόμιμο τόκο υπερημερίας από την επίδοση της αγωγής.
Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η 12/2016 οριστική απόφαση του Ειρηνοδικείου Ελευσίνας, η οποία δέχθηκε την αγωγή με την αιτιολογία, ότι ο εργαζόμενος, που έχει απωλέσει το δικαίωμα λήψης αυτούσιας κανονικής άδειας, διότι η απουσία του υπερβαίνει τα όρια βραχείας ασθένειας, εξακολουθεί να δικαιούται αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας, διότι αυτές είναι διαφορετικές αξιώσεις από την κανονική άδεια και δεν συμψηφίζονται κατ’αρ. 440 ΑΚ. Επίσης, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο κήρυξε την απόφασή του προσωρινά εκτελεστή για το ποσό των 3000 ευρώ έναντι του επιδικασθέντος συνολικά ποσού των 5620,50 ευρώ. Η εναγομένη ανώνυμη εταιρεία άσκησε, στη συνέχεια, ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, την από 13-9-2016 (αρ.κατ. 30/2016) έφεση, με τον 1ο λόγο της οποίας υποστήριξε, ότι η αγωγή ήταν νομικά αβάσιμη, διότι ο εφεσίβλητος – εργαζόμενος, με βάση το άρθρο 2 παρ.6 ΑΝ 539/1945 σε συνδ. αρ.3 Ν.4558/1930, δικαιούνταν να απουσιάσει μόνο τρεις μήνες (βραχεία ασθένεια), αλλά υπερκάλυψε τον ανωτέρω χρόνο, διότι απουσίασε 9 μήνες και δύο ημέρες, χωρίς να εργασθεί καθόλου το έτος 2014 και ότι επομένως, δεν εδικαιούτο in natura αυτούσια κανονική άδεια για το έτος 2014, σύμφωνα με όσα ορίζει το άρθρο 2 παρ.1 του ΑΝ 539/1945, διότι η καθ’υπέρβαση των ορίων της βραχείας ασθένειας, μακρά ασθένεια, εξομοιώνεται με αδικαιολόγητη απουσία, που απομειώνει αντίστοιχα τις ημέρες της κανονικής άδειας και ότι, επειδή οι αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας έχουν παρακολουθηματικό χαρακτήρα και προϋποθέτουν τη λήψη της κανονικής άδειας, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ.1 και 8, άρθρο 5 παρ.5 ΑΝ 539/1945 και άρθρο 3 παρ.16 Ν 4504/1966, ο εφεσίβλητος δεν εδικαιούτο, ούτε τις αποδοχές της άδειας,ούτε το επίδομα της άδειας. Επί της έφεσης αυτής εκδόθηκε η 5417/2017 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία απέρριψε την έφεση και ειδικά τον 1ο λόγο αυτής, που ενδιαφέρει την παρούσα δίκη, υιοθετώντας την ευνοϊκή για τον εργαζόμενο άποψη της ΟλΑΠ 27/2004, ότι δηλαδή οι αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας είναι διαφορετικές αξιώσεις και δεν υπόκεινται σε συμψηφισμό με την κανονική άδεια. Ακολούθως, μετά την επικύρωση της πρωτόδικης απόφασης η ηττηθείσα εκκαλούσα- εναγομένη εργοδότης άσκησε την ένδικη από 18-7-2017 αίτηση αναίρεσης, με τον μοναδικό λόγο της οποίας, εκ του άρθρου 560 αρ.1 ΚΠολΔ, κατ’ορθή εκτίμηση, αντί του εσφαλμένου 559 αρ.1 ΚΠολΔ, εφόσον πρόκειται για αναίρεση κατά απόφασης Πρωτοδικείου, που δίκασε έφεση κατά απόφασης Ειρηνοδικείου, αποδίδει στην προσβαλλόμενη εφετειακή απόφαση την πλημμέλεια της ευθείας παραβίασης των ουσιαστικών κανόνων δικαίου των διατάξεων των άρθρων 2,3,5 ΑΝ 539/1945 (αποδοχές άδειας), άρθρου 3 Ν.4558/1930 (βραχεία ασθένεια), άρθρου 3 παρ.16 του ν..4504/1966 (επίδομα άδειας) και άρθρο 440 ΑΚ, με την αιτίαση ότι το Εφετείο εσφαλμένα εφάρμοσε και ερμήνευσε τις ανωτέρω διατάξεις, με το να δεχθεί ότι οι εργαζόμενοι που υπερκαλύπτουν τα όρια βραχείας ασθένειας δεν δικαιούνται μεν να λάβουν αυτούσια την κανονική άδεια αναψυχής, πλην όμως, δήθεν, δικαιούνται τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας, ενώ, εάν ερμήνευε και εφάρμοζε ορθά τις ανωτέρω παραβιασθείσες διατάξεις, θα έπρεπε να δεχθεί το αντίθετο, ότι δηλαδή ο μισθωτός, όπως ο αναιρεσίβλητος, που δεν δικαιούται να λάβει κανονική (αυτούσια) άδεια αναψυχής, διότι, καθ’υπέρβαση των ορίων βραχείας ασθένειας απουσίασε λόγω μακράς ασθένειας, (η οποία εξομοιώνεται με αδικαιολόγητη απουσία, ειδικά για την άδεια, όταν υπερβαίνει τα όρια της βραχείας ασθένειας) και επί πλέον δεν απασχολήθηκε καθόλο το εργασιακό έτος 2014, για λόγο που αφορά τον ίδιο, δεν δικαιούται επίσης ως συνακολούθημα αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας. Εκτός τούτου η αναιρεσείουσα υπέβαλε και αίτημα επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση (άρθρο 579 ΚΠολΔ), διότι είχε καταβάλει το επιδικασθέν με την πρωτόδικη απόφαση ποσό των 3000 ευρώ έναντι επιδικασθέντος κεφαλαίου 5620,50 ευρώ, καθώς και το υπόλοιπο ποσό του κεφαλαίου, πλέον τόκων, κατά τα εκτιθέμενα στο αναιρετήριο (βλ.σελ.9 αυτού). Επί της αίτησης αναίρεσης εκδόθηκε η υπ’αρ. 1050/2018 απόφαση του Β1 Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου ,η οποία μετά από νομική ανάλυση των ανωτέρω διατάξεων δέχθηκε (κατά συνοπτική παράθεση των παραδοχών της), ότι όλοι οι μισθωτοί δικαιούνται άδεια αναψυχής κατ’έτος, ότι ο εργοδότης οφείλει να χορηγήσει την άδεια αυτούσια, άλλως αυτή μετατρέπεται σε χρηματική αξίωση, ότι, εάν ο εργοδότης δεν καταβάλει από πταίσμα, (έστω και από ελαφρά αμέλεια), την κανονική άδεια αναψυχής, οφείλει και την προσαύξηση 100% επί των αποδοχών άδειας ως αστική ποινή, ότι στην ένδικη υπόθεση ο χρόνος της βραχείας ασθένειας του αναιρεσιβλήτου μισθωτού λόγω του χρόνου προϋπηρεσίας αυτού είναι τρεις μήνες, ότι στην ένδικη υπόθεση, όπως ο αναιρεσίβλητος – ενάγων ανέφερε στην αγωγή του, είχε υπερκαλύψει το όριο αυτό, ότι δεν υπήρχε επίκληση, ότι αυτός ζήτησε τη χορήγηση άδειας αναψυχής και η αναιρεσείουσα υπαιτίως την αρνήθηκε κατά το έτος 2014, ότι συνεπώς η εργοδότης αναιρεσείουσα δεν υποχρεούται στην προσαύξηση 100% των αποδοχών άδειας ως αστική ποινή και συνακόλουθα, ότι η αγωγή του αναιρεσιβλήτου, κατά το σχετικό υπό στοιχείο γ’ κονδύλιο αυτής, δεν ήταν νόμιμη. Κατόπιν τούτου η παραπεμπτική ΑΠ 1050/2018 δέχτηκε, ότι ο 1ος αναιρετικός λόγος εκ του άρθρου 559 αρ.1 ΚΠολΔ (από προφανή παραδρομή αντί του ορθού 560 αρ.1 ΚΠολΔ) πρέπει να γίνει δεκτός ως ουσιαστικά βάσιμος και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη εφετειακή απόφαση κατά τούτο και, επειδή δεν χρειάζεται περαιτέρω διευκρίνιση (άρθρο 580 αρ.3 ΚΠολΔ), δέχτηκε την έφεση της αναιρεσείουσας, κατά το ανωτέρω κεφάλαιο της προσαύξησης 100%, εξαφάνισε κατά τούτο εν μέρει την προσβαλλόμενη εφετειακή απόφαση και απέρριψε την αγωγή ως μη νόμιμη κατά το ανωτέρω κεφάλαιο (προσαύξηση 100%). Επίσης, δέχτηκε το αίτημα επαναφοράς των πραγμάτων κατά το ποσό των 2043,25 ευρώ μετά των αναλογούντων επ’αυτού τόκων, που αφορούσε το ανωτέρω κεφάλαιο. Κατά τα λοιπά όμως, με ομόφωνη κρίση του Τμήματος, ως ζήτημα εξαιρετικής σημασίας (άρθρο 23 παρ.2 περ.β Ν.1756/1988), η παραπεμπτική ως άνω απόφαση (ΑΠ 1050/2018) παρέπεμψε στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τον μοναδικό λόγο της αίτησης αναίρεσης, κατά τα προεκτεθέντα, περί του παρακολουθηματικού χαρακτήρα των αποδοχών άδειας και του επιδόματος άδειας.

Στην ένδικη υπόθεση ο εργαζόμενος δεν εργάστηκε καθόλου εντός του έτους 2014 και κατ’αρχήν υπερέβη τα όρια βραχείας ασθένειας, που εδικαιούτο (3 μήνες), απουσιάζοντας εννέα μήνες και 2 ημέρες και ειδικότερα, από τις 9-8-2013, που συνέβη το ατύχημα έως την επιστροφή του στην επιχείρηση, στις 11-5-2014, οπότε έληξε η αναρρωτική του άδεια. Η ανωτέρω όμως απουσία του δεν ήταν αδικαιολόγητη, ώστε να καταλογιστεί στις ημέρες της κανονικής άδειας αναψυχής του έτους 2014 και να απομειώσει αυτήν ,εφόσον εκ του λόγου αυτού δεν μπόρεσε να ασκήσει το δικαίωμά του για ετήσια άδεια μετ’αποδοχών. Ειδικότερα, εφόσον τελούσε σε αναρρωτική άδεια και για το λόγο αυτό δεν μπόρεσε να ασκήσει το δικαίωμά του για άδεια αναψυχής αυτουσίως (in natura), η αξίωσή του μετατράπηκε σε χρηματική και συνακόλουθα, δικαιούται τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας ως συνακολούθημα της άδειας αναψυχής.

Συνεπώς, ο παραπεμφθείς στην πλήρη ολομέλεια μοναδικός λόγος της αίτησης αναίρεσης, εκ του άρθρου 560 αρ.1 περ.α ΚΠολΔ, κατά το μέρος αυτού, που αφορά το κεφάλαιο της προσβαλλομένης απόφασης περί καταβολής των αποδοχών άδειας και του επιδόματος άδειας, με τον οποίο η αναιρεσείουσα-εργοδότης υποστηρίζει το αντίθετο, ότι δηλαδή ο αναιρεσίβλητος, που υπερκάλυψε τα όρια βραχείας ασθένειας, δεν δικαιούται αποδοχές άδειας και επίδομα άδειας, πρέπει να απορριφθεί, ως ουσιαστικά αβάσιμος. Τούτο διότι η απουσία του αναιρεσιβλήτου δεν ήταν αδικαιολόγητη,σύμφωνα με όσα έχουν προεκτεθεί, ούτε απομειώνει το δικαίωμά του για αυτούσια άδεια αναψυχής, το οποίο παραμένει ενεργό και, εφόσον ο αναιρεσίβλητος δεν μπόρεσε να το ασκήσει, διότι τελούσε σε αναρρωτική άδεια, εξακολουθεί να δικαιούται τις αποδοχές άδειας και το επίδομα άδειας λόγω του παρακολουθηματικού χαρακτήρα αυτών. Τέλος, δικαστικά έξοδα σε βάρος της αναιρεσείουσας, που ηττήθηκε (άρθρα 176,183 ΚΠολΔ) και υπέρ του αναιρεσιβλήτου δεν πρέπει να επιδικασθούν, διότι ο τελευταίος λόγω της ερημοδικίας του δεν έχει υποβληθεί σε δικαστική δαπάνη.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει τον παραπεμφθέντα στην πλήρη ολομέλεια του Αρείου Πάγου μοναδικό λόγο της από 18-7-2017 (αρ.κατ. 559482/2017) αίτησης για την αναίρεση της 5417/2017 οριστικής απόφασης του ως Εφετείο δικάσαντος Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (ειδική διαδικασία εργατικών διαφορών), κατά το μέρος αυτού, που αφορά το κεφάλαιο της προσβαλλομένης απόφασης περί καταβολής των αποδοχών άδειας και του επιδόματος άδειας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 7 Μαΐου 2019.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του, στις 26 Ιουνίου 2019.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ