Ιωάννης Τριανταφύλλου
(Οικονομολόγος ειδικευμένος σε φορολογικά θέματα)
Το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής ανακοίνωσε πρόσφατα ότι έχει βάλει σαν στόχο του την ίδρυση παρατηρητήριου μείωσης της γραφειοκρατίας με στόχο την απλούστευση των διαδικασιών που υφίστανται οι επιχειρήσεις και οι πολίτες. Προϋπόθεση όμως για την εισαγωγή πετυχημένων ψηφιακών μεταρρυθμίσεων είναι αυτές να εφαρμόζονται με εφικτό για τις επιχειρήσεις τρόπο και αφού προηγηθεί λεπτομερής και ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την εφαρμογή τους.
Μια πρόσφατη ψηφιακή μεταρρύθμιση που υλοποιήθηκε από την ΑΑΔΕ είναι η υποχρέωση των πρατηρίων υγρών καυσίμων από 1/1/2019 να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά δεδομένα των πωλήσεων τους (ΠΟΛ.1208/2018).
Η σχετική υποχρέωση ισχύει από 1/3/2019 και για τα πρατήρια πεπιεσμένου φυσικού αερίου και υγραερίου κίνησης.
Στην πράξη έπρεπε να γίνει αναβάθμιση του λογισμικού υποστήριξης των φορολογικών μηχανισμών (ΕΑΦΔΣΣ) πριν από τις παραπάνω ημερομηνίες ώστε να παράγονται ηλεκτρονικά αρχεία (e.txt) με τα δεδομένα των συναλλαγών των φορολογικών μηχανισμών σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΠΟΛ.1195/2018 και της ΠΟΛ.1166/2018.
Τα δεδομένα αυτά στέλνονται με ένα συγκεντρωτικό αρχείο (s.txt) «το αργότερο με το πέρας των διενεργούμενων συναλλαγών, σε ημερήσια βάση» στην ψηφιακή πλατφόρμα της ΑΑΔΕ e-send. Πρόκειται για μια αυτόματη διαδικασία που εκτελείται από το λογισμικό υποστήριξης των Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών, στην οποία δεν εμπλέκεται ο ανθρώπινος παράγοντας. Τι γίνεται όμως αν η αυτόματη αυτή διαδικασία αποστολής δεδομένων αποτύχει να ολοκληρωθεί;
Η πρόσφατη εγκύκλιος Ε.2154/2019 που εκδόθηκε από την ΑΑΔΕ στις 7 Αυγούστου 2019 ορίζει ότι «επιβάλλεται πρόστιμο 100 ευρώ ανά Φ.Η.Μ. για κάθε ημέρα, για την οποία δεν διαβιβάστηκαν τα δεδομένα των παραστατικών που εκδόθηκαν την ημέρα εκείνη».
Τι μας λέει αυτή η εγκύκλιος; Ότι η μη αποστολή δεδομένων από μη αναβαθμισμένους φορολογικούς μηχανισμούς επιφέρει ημερήσιο πρόστιμο 100 ευρώ ανά ΦΗΜ. Πρατήρια καυσίμων που δεν αναβαθμίστηκαν έγκαιρα στις αρχές του 2019 και καθυστέρησαν για παράδειγμα να αρχίσουν την αποστολή δεδομένων για 40 ημέρες θα πληρώσουν κατά συνέπεια 4.000 ευρώ πρόστιμο.
Συγκριτικά αναφέρουμε ότι ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών προβλέπει ότι όποιος «εκδίδει στοιχεία λιανικής πώλησης χωρίς τη χρήση φορολογικού ηλεκτρονικού μηχανισμού ή από εγκεκριμένο και μη δηλωμένο φορολογικό ηλεκτρονικό μηχανισμό» (αρ.54 παρ.1 περ.ια) τιμωρείται με εφάπαξ πρόστιμο 500 ευρώ. Καραμπινάτες δηλαδή περιπτώσεις φοροδιαφυγής που αφορούν μη νόμιμη χρήση ΦΗΜ τιμωρούνται με πρόστιμο 500 ευρώ και πρατήρια που απλώς δεν αναβαθμίστηκαν εγκαίρως με ποινές πολλών χιλιάδων ευρώ. Τα πρατήρια αυτά πιστεύουμε ότι τιμωρούνται με δυσανάλογη σκληρότητα για μια καθυστέρηση στην συμμόρφωση τους.
Δεν είχαν πρόθεση φοροδιαφυγής, έκαναν μια διαδικαστική παράβαση. Ήδη το παράλληλο σύστημα εισροών – εκροών είχε έτσι κι αλλιώς στείλει τα δεδομένα πωλήσεων τους σε παραπλήσια μορφή στην ΑΑΔΕ.
Από το κείμενο της εγκυκλίου Ε.2154/2019 όμως προκύπτει το συμπέρασμα ότι μπορεί να επιβάλλεται πρόστιμο 100 ευρώ και σε κάθε εκπρόθεσμη ημερήσια αποστολή δεδομένων. Άρα αν ένα πρατήριο που συνήθως έχει δύο ξεχωριστούς ΦΗΜ δεν αποστείλει ένα βράδυ δεδομένα θα οφείλει την επόμενη μέρα 200 ευρώ πρόστιμο.
Προφανώς η ποινή των 100 ευρώ κρίθηκε από τον νομοθέτη ανάλογη του προστίμου που επιβάλλεται για την μη υποβολή ή την εκπρόθεσμη υποβολή μηδενικών φορολογικών δηλώσεων και πληροφοριακών καταστάσεων. Τα αρχεία δεδομένων όμως δεν είναι ότι και οι κλασικές φορολογικές δηλώσεις και δεν μπορεί πρόστιμα που έχουν θεσπιστεί για επιβολή σε αμελείς ανθρώπους-φορολογούμενους να επιβάλλονται τώρα σε μηχανήματα!
Αν το βράδυ αφού κλείσει το πρατήριο καυσίμων ο φορολογικός μηχανισμός δεν μπορέσει να συνδεθεί με την ΑΑΔΕ διότι έγινε διακοπή ρεύματος, διακοπή επικοινωνιών ή απλώς ο browser της ΑΑΔΕ έχει απορρίψει την σύνδεση το ημερήσιο αρχείο δεδομένων δεν θα σταλεί. Τι μπορεί να κάνει για αυτό ο πρατηριούχος που πιθανώς κοιμάται εκείνη την ώρα σπίτι του; Θα ανακαλύψει απλώς το επόμενο πρωί ότι χρωστά 200 ευρώ διότι οι δύο φορολογικοί του μηχανισμοί δεν υπέβαλλαν αρχείο στην ΑΑΔΕ! Μπορεί όμως και να μην το διαπιστώσει αμέσως και να περάσουν αρκετές μέρες πριν κάποιος δει ένα τεχνικό μήνυμα ότι οι ΦΗΜ δεν συνδέονται με την ΑΑΔΕ. Εκεί το πρόστιμο θα ανέρχεται σε μερικές εκατοντάδες ή και χιλιάδες ευρώ όταν αποσταλούν τα αρχεία εκ των υστέρων.
Ενδεικτικό της προχειρότητας εφαρμογής του μέτρου είναι ότι δεν έχει προβλεφθεί μηχανισμός δήλωσης βλαβών σε αρχεία δεδομένων. Τα ημερήσια αρχεία αποθηκεύονται σε σκληρούς δίσκους Η/Υ και όπως σε όλα τα μηχανήματα έχουν και εδώ παρουσιασθεί βλάβες. Οι βλάβες αυτές νομικά απαγορεύεται να διορθωθούν εκ των υστέρων με κάποιο τρόπο (ασφαλή αρχεία).
Δεν υπάρχει όμως σήμερα εγκύκλιος για το τι κάνει ένας φορολογούμενος αν ένα αρχείο φθαρεί ή καταστραφεί και δεν μπορεί να διαβιβασθεί. Τα αρχεία δεδομένων s.txt έχουν αύξουσα αρίθμηση και αν ένας αριθμός φθαρμένου αρχείου παραληφθεί η πλατφόρμα της ΑΑΔΕ διακόπτει και αρνείται την παραλαβή δεδομένων από τον συγκεκριμένο φορολογικό μηχανισμό. Από κει και πέρα τρέχει απλώς το πρόστιμο των 100 ευρώ ανά ημέρα!
Το θέμα δεν αφορά μόνο τα πρατήρια καυσίμων. Η ΑΑΔΕ σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου για τα ηλεκτρονικά βιβλία δήλωσε την πρόθεσή της για επέκταση της διαβίβασης δεδομένων από τους ΦΗΜ όλων των επιχειρήσεων της χώρας. Θα φθάσουμε κάθε βράδυ εκατοντάδες χιλιάδες φορολογικοί μηχανισμοί να συνδέονται αυτόματα στην ΑΑΔΕ και αρκετές χιλιάδες που απέτυχαν να συνδεθούν να πληρώνουν 100 ευρώ έκαστος;
Η εγκύκλιος Ε.2154/2019 και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο πρέπει αν αλλάξει άμεσα ώστε να μην κινδυνέψει η ψηφιακή μεταρρύθμιση της διαβίβασης δεδομένων στην ΑΑΔΕ από μια γενικευμένη αντίθεση των φορολογούμενων σε παράλογα ψηφιακά πρόστιμα.