Παραβάσεις ΚΒΣ με τον προγενέστερο ΚΦΕ (ν. 2238/1994) – Προσωπική ευθύνη δικαστικού συμπαραστάτη και μελών εποπτικού συμβουλίου

Αναφορικά με την προσωπική ευθύνη δικαστικού συμπαραστάτη και μελών εποπτικού συμβουλίου για πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών θανόντος προσώπου από παραβάσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, οι οποίες έλαβαν χώρα σε χρονική περίοδο προ της άσκησης της δικαστικής συμπαράστασης, στο πλαίσιο εφαρμογής του ν.2238/1994, με την Οδηγία 1053051 ΕΞ 2019 της ΑΑΔΕ ορίζονται τα εξής:

Με τις διατάξεις του Δέκατου Έκτου Κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1666 και επ.) ρυθμίζονται τα ζητήματα σχετικά με τη δικαστική συμπαράσταση προσώπου ανίκανου για δικαιοπραξία. Ειδικότερα, με τις διατάξεις του άρθρου 1682 «Λειτουργία της δικαστικής συμπαράστασης» προβλέπεται ότι σε κάθε περίπτωση στερητικής δικαστικής συμπαράστασης έχουν, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, ανάλογη εφαρμογή οι διατάξεις για την επιτροπεία του ανηλίκου. Τα έργα της εποπτείας της δικαστικής συμπαράστασης ασκεί συμβούλιο από τρία έως πέντε μέλη, τα οποία διορίζονται με την ίδια απόφαση που διορίζει το δικαστικό συμπαραστάτη από συγγενείς ή φίλους του συμπαραστατούμενου (εποπτικό συμβούλιο).

Περαιτέρω, με τις διατάξεις του Δέκατου Τέταρτου Κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1589 και επ.) σχετικά με την «Επιτροπεία ανηλίκου» ρυθμίζονται, μεταξύ άλλων, τα ζητήματα των αρμοδιοτήτων του επιτρόπου ανηλίκου, του εποπτικού συμβουλίου καθώς και της ευθύνης αυτών, ενώ ειδικότερα με τις διατάξεις του άρθρου 1615 «Διαχειριστική εξουσία του επιτρόπου» ορίζεται ότι ο επίτροπος, όπου ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, ενεργεί ως προς την περιουσία του ανηλίκου κάθε πράξη τακτικής διαχείρισης, ιδίως την πληρωμή χρεών και την είσπραξη απαιτήσεων.

Με τις διατάξεις της περ. β’ της παρ. 3 του άρθρου 61 του ν.2238/1994, ο οποίος ίσχυσε έως 31.12.2013, ορίζεται ότι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης είναι για τους ανήλικους ή αυτούς που έχουν υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση, κατά περίπτωση, ο επίτροπος ή ο κηδεμόνας ή ο δικαστικός συμπαραστάτης, ενώ με τις διατάξεις του άρθρου 74 του ιδίου ως άνω νόμου ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι οι υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης, στις περιπτώσεις α’ και β’ της παρ. 3 του άρθρου 61 ευθύνονται εις ολόκληρον με τους υπόχρεους για την καταβολή του φόρου (εισοδήματος) και έχουν δικαίωμα αναγωγής.

Επιπλέον, με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 9 του ν.2523/1997, ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος νόμου που ορίζουν διαφορετικά, για τη διοικητική επίλυση της διαφοράς, βεβαίωση και καταβολή των προστίμων εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις της κύριας φορολογίας. Ειδικά, για τη βεβαίωση και καταβολή των προστίμων που προβλέπονται από το άρθρο 8 και για τη διοικητική επίλυση της διαφοράς, βεβαίωση και καταβολή των προστίμων που προβλέπονται από το άρθρο 5, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του ν.2238/1994. Για πρόστιμα που δε συνδέονται με αντίστοιχη φορολογία, ως κύρια φορολογία νοείται η φορολογία εισοδήματος.

Με την ΠΟΛ.1103/2004 εγκύκλιο, αναφορικά με την προσωπική ευθύνη για την πληρωμή φορολογικών εσόδων από πρόσωπα που ο νόμιμος τίτλος είσπραξης δεν έχει εκδοθεί στο όνομά τους, διευκρινίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι οι σχετικές διατάξεις, φορολογικές ή μη, με τις οποίες ρυθμίζονται θέματα καταβολής του «φόρου εισοδήματος» και ειδικότερα καθορίζονται με αυτές τα πρόσωπα που ευθύνονται για την καταβολή του φόρου εφαρμόζονται αναλόγως και για τα πρόστιμα του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ).

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΣΤ’ Τμήμα) με την αριθ. 32/2009 γνωμοδότησή του, η οποία έγινε δεκτή από τον Υπουργό Οικονομικών, σε απάντηση ερωτήματος αναφορικά με την ύπαρξη προσωπικής (αστικής) ευθύνης της επιτρόπου των ανήλικων μελών κοινωνίας κληρονόμων, καθώς και των κληρονόμων της επιτρόπου για τα χρέη αυτής (της κοινωνίας), διατύπωσε τη θέση ότι, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 74§4 και 61§3 περ. β’ του ν.2238/1994 προκύπτει σαφώς ότι ο επίτροπος ανηλίκων βαρύνεται ατομικώς και εις ολόκληρον για την καταβολή του φόρου εισοδήματος που οφείλεται και αφορά στο χρονικό διάστημα άσκησης της επιτροπείας.

Περαιτέρω, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με την ίδια ως άνω γνωμοδότηση αποφάνθηκε, ενόψει και των διατάξεων του άρθρου 9§4 του ν.2523/1997, ότι τα πρόστιμα του ΚΒΣ που συνδέονται με τη φορολογία εισοδήματος ή δεν συνδέονται με αντίστοιχη φορολογία επιβαρύνουν τους επιτρόπους ατομικώς και εις ολόκληρον με τους υπόχρεους, εφόσον οι σχετικές παραβάσεις έλαβαν χώρα κατά τον χρόνο που αυτοί άσκησαν την επιτροπεία.

Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι δεν γεννάται θέμα ευθύνης του δικαστικού συμπαραστάτη, καθώς και των μελών του εποπτικού συμβουλίου, για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών θανόντος συμπαραστατούμενου προσώπου από καταλογισθέντα πρόστιμα για παραβάσεις του ΚΒΣ, στις περιπτώσεις όπου οι εν λόγω παραβάσεις έλαβαν χώρα και ως εκ τούτου τα εν λόγω χρέη γεννήθηκαν σε χρονική περίοδο κατά την οποία το υπόχρεο πρόσωπο δεν είχε τεθεί σε δικαστική συμπαράσταση, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η ταμειακή βεβαίωση των σχετικών προστίμων του ΚΒΣ συντελέστηκε κατά την περίοδο της δικαστικής συμπαράστασης.