Άρθρα – Χρόνος φορολόγησης εισοδήματος από μείωση μετοχικού κεφαλαίου

Της Τατιάνας Ψαριανού*

Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο μιας ανώνυμης εταιρίας αυξάνεται και μειώνεται, ανάλογα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και της Γενικής Συνέλευσης, όπως προβλέπεται στο καταστατικό της. Εδώ θα εξετάσουμε, αν φορολογείται και πότε το εισόδημα που προκύπτει από τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου, κάτι που παρουσιάζεται αρκετά συχνά, αφού οι επιχειρήσεις αποτελούν ζωντανούς οργανισμούς που αλλάζουν και προσαρμόζονται στις υπάρχουσες καταστάσεις.

Κατ’ αρχήν, αν κατά τη Μείωση του Μετοχικού Κεφαλαίου (ΜΜΚ) μιας Ανώνυμης Εταιρίας, οι μέτοχοι λάβουν ακριβώς τα κεφάλαια που είχαν καταβάλλει, δεν τίθεται θέμα φορολόγησής τους.  

Όμως, η πραγματική αξία της μετοχής, όπως αυτή εξάγεται από την Καθαρή Θέση των Οικονομικών Καταστάσεων της εταιρίας, σπανίως συμπίπτει με την ονομαστική της αξία, όπως αυτή αναφέρεται στο καταστατικό ή στις Οικονομικές Καταστάσεις της εταιρίας – μετά τις όποιες αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου -, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται διαφορές υπό ή υπέρ το άρτιο ανά μετοχή, οι οποίες μεταβάλουν την αρχική της αξία.

Στην περίπτωση που η διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της ονομαστικής αξίας της μετοχής που επιστρέφεται, είναι θετική, τότε, το υπέρ το άρτιο ποσό ανά μετοχή, φορολογείται, αφού αποτελεί κέρδος για το πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, που το εισπράττει. Εδώ, όμως, γεννάται το θέμα του χρόνου υπαγωγής του κέρδους αυτού σε φορολογία.

Βάσει της παρ. 3, του άρθρου 8, της Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.4172/2013), «Ο φόρος που επιβάλλεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος αφορά σε εισόδημα που αποκτήθηκε το αμέσως προηγούμενο φορολογικό έτος».

Στην παρ. 4, του ίδιου νόμου ορίζεται ότι «Χρόνος κτήσης του εισοδήματος θεωρείται ο χρόνος που ο δικαιούχος απέκτησε το δικαίωμα είσπραξής του…».

Όπως αναφέρεται στην παρ. 4, της ΠΟΛ.1223/8.10.2015, «Με βάση την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 8 του ν. 4172/2013, … τίθεται ως γενικός κανόνας για το χρόνο κτήσης του εισοδήματος το σύστημα της δεδουλευμένης βάσης, ήτοι ο χρόνος που ο δικαιούχος απέκτησε το δικαίωμα είσπραξης του εισοδήματος, … εν αντιθέσει με το σύστημα της ταμειακής βάσης το οποίο εφαρμόζεται κατά ρητή διατύπωση του νόμου μόνο για τις ανείσπρακτες δεδουλευμένες αποδοχές που εισπράττει καθυστερημένα ο δικαιούχος εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις σε φορολογικό έτος μεταγενέστερο».

Στην ίδια ΠΟΛ., διευκρινίζεται ότι «… για την υπαγωγή εισοδήματος σε φόρο απαιτείται να συντρέχουν για το εισόδημα αυτό σωρευτικά δύο προϋποθέσεις: α) να έχει καταστεί δεδουλευμένο εντός του οικείου φορολογικού έτους και β) να έχει αποκτηθεί το δικαίωμα είσπραξής του εντός του ίδιου έτους».

Επιπρόσθετα, στην προαναφερόμενη εγκύκλιο, προσδιορίζεται, για ορισμένες κατηγορίες εισοδήματος, ο χρόνος απόκτησης του δικαιώματος είσπραξης. Συγκεκριμένα, ο χρόνος αυτός, «Για το εισόδημα από μερίσματα ημεδαπής προέλευσης, προμερίσματα, καθώς και για προσωρινές απολήψεις κερδών» συμπίπτει με το χρόνο «… λήψης της απόφασης για την έγκριση της διανομής τους από το αρμόδιο όργανο του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας…».

Συνεπώς, κατά την άποψή μας, βάσει των προαναφερομένων και συσχετιζόμενων διατάξεων, και το δικαίωμα είσπραξης των εσόδων από Μείωση Μετοχικού Κεφαλαίου γεννάται με την λήψη της σχετικής απόφασης από την Γενική Συνέλευση της εταιρίας και,  επομένως, αυτά θεωρούνται έσοδα της χρήσης κατά την οποία λήφθηκε η σχετική απόφαση περί μείωσης του Μετοχικού Κεφαλαίου και θα υπαχθούν σε φόρο εντός του επόμενου έτους, με την υποβολή της ετήσιας Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος.

*Η κ. Τατιάνα Ψαριανού είναι Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρίας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών “Γραφείο Ψαριανού Α.Ε.”